Μια περιπλάνηση στην Κωνσταντινούπολη σχετική με το πιθανό σημείο ταφής του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Στη συνοικία Φατίχ της Κωνσταντινούπολης βρίσκεται το Γκιουλ τζαμί, το οποίο στεγάζεται στον πρώην ναό της Αγίας Θεοδοσίας. Οι Έλληνες της Πόλης, από την εποχή της Άλωσης μέχρι σήμερα, έχουν συνδέσει το τζαμί αυτό με τον τάφο του τελευταίου αυτοκράτορα.Αυτή την εικασία επιβεβαιώνει η συναρπαστική μαρτυρία μιας σημαντικής σύγχρονης καθηγήτριας αρχαιολογίας.

 Οι Οθωμανοί μετά την Άλωση μετέτρεψαν σε τέμενος τον ναό της Αγίας Θεοδοσίας. Ήταν πολύ αγαπητή η Αγία Θεοδοσία στους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης, γι’ αυτό στις 29 Μαΐου κάθε χρόνο, ημερομηνία που γιορτάζεται η μνήμη της, στόλιζαν τον ναό με τριαντάφυλλα. Έτσι και το 1453, από την παραμονή της γιορτής οι πιστοί κατέκλυσαν τον ναό με ρόδα. Μόνο που αυτή τη σημαδιακή χρονιά ήταν τόσα πολλά τα λουλούδια που δεν χωράει ο νους του ανθρώπου.

Εκείνη τη μοιραία νύχτα πλήθη ανθρώπων προσεύχονταν γονατιστοί μέσα στην εκκλησία για τη σωτηρία της Πόλης, ενώ έξω ακούγονταν απόκοσμα τα τύμπανα του πολέμου. Τα χτυπούσαν οι Οθωμανοί μπροστά στα τείχη πιο δυνατά από κάθε άλλη φορά, προαναγγέλλοντας την τελική επίθεση.

Το πρωί της 29ης Μαΐου, την ώρα που έβγαινε ο ήλιος, η Πόλη έπεσε. Οι Οθωμανοί στρατιώτες που ξεχύθηκαν αλαλάζοντες στα σοκάκια της πόλης, εισέβαλαν κάποια στιγμή και στην Αγία Θεοδοσία. Μπροστά στη θέα των αμέτρητων τριαντάφυλλων κάποιοι αναφώνησαν: «Γκιουλ τζαμί, Γκιουλ τζαμί!». Καθώς στα τούρκικα η λέξη γκιουλ σημαίνει τριαντάφυλλο, προφανώς είπαν: «Να η εκκλησία των ρόδων!».

Οι Έλληνες της Πόλης λένε ότι σ’ ένα χορταριασμένο οικόπεδο κοντά στο τζαμί υπάρχει ένα ανοιχτό μνήμα με μια πέτρα στο προσκέφαλό του, που πιθανόν ανήκει στον αυτοκράτορα. Επί αιώνες βλέπανε το καντήλι του μνήματος να καίει και δεν τολμούσαν να ρωτήσουν ποιοι το ανάβουν.

Καθώς στο προαύλιο του τζαμιού υπάρχει ένας τάφος κάποιου «Γκιουλ Μπαμπά», μιας άγιας μορφής των μουσουλμάνων, υπάρχουν μερικοί που συνδέουν κι αυτόν τον τάφο με τον τελευταίο αυτοκράτορα, ο οποίος όπως λένε μπορεί να θάφτηκε εκεί ακέφαλος, αφού το κεφάλι του με διαταγή του σουλτάνου εκτέθηκε για μερικές μέρες σε κοινή θέα επάνω σ’ έναν κίονα κοντά στην Αγία Σοφία.

Αν αληθεύει ότι ο σουλτάνος έδωσε στους Έλληνες το σώμα του αυτοκράτορα για ταφή, το πιθανότερο είναι αυτοί να το έθαψαν στον χώρο του ναού της Αγίας Θεοδοσίας που γιόρταζε εκείνες τις ημέρες. Πώς, όμως, μπορεί να πιστοποιηθεί αυτό; Ποιος θα διανοείτο να ζητήσει το άνοιγμα του τάφου ενός μουσουλμάνου αγίου για να διερευνηθεί αν περιέχει έναν ακέφαλο βυζαντινό σκελετό;

Η σπουδαιότερη μαρτυρία που συνδέει το Γκιουλ τζαμί με την πιθανότητα να έχει ταφεί σ’ αυτό μια σημαντικότατη προσωπικότητα των Βυζαντινών, προέρχεται από την σημαντική βυζαντινολόγο Μαρία Θεοχάρη, αδελφή του αείμνηστου ακαδημαϊκού Περικλή Θεοχάρη. Η επιστήμονας αυτή κατόρθωσε πριν μερικά χρόνια να κατεβεί στο υπόγειο του Γκιουλ τζαμί, όπου έκπληκτη αντίκρισε έναν τάφο με την ελληνική επιγραφή: «Ενθάδε κείται ο 13ος Απόστολος».

Της επέτρεψαν να φτάσει εκεί επειδή ήταν καθηγήτρια σε ιταλικό πανεπιστήμιο και την πέρασαν για Ιταλίδα. Αμέσως αναρωτήθηκε σε ποιο σπουδαίο πρόσωπο ανήκει αυτός ο τάφος. Με δεδομένο ότι έτσι είχε χαρακτηριστεί πριν από πολλούς αιώνες και ο Μέγας Κωνσταντίνος, ποιος μεταγενέστερος δικαιούται έναν τόσο τιμητικό τίτλο; Γιατί ο τάφος βρίσκεται στο υπόγειο και όχι σε εμφανές σημείο σε εξωτερικό χώρο; Γιατί αυτοί που τον έθαψαν δεν χάραξαν το πραγματικό όνομα του νεκρού στην επιγραφή; Ήθελαν κάποιους να παραπλανήσουν ή κάτι να υπονοήσουν;

Η αείμνηστη Μαρία Θεοχάρη σπούδασε αρχαιολογία, βυζαντινή τέχνη και μουσειογραφία σε Αθήνα, Σορβόννη, Λούβρο και Μόναχο, ενώ δίδαξε βυζαντινή εικονογραφία στο Μπάρι και τη Ραβένα της Ιταλίας. Κατά συνέπεια είναι αξιόπιστη η μαρτυρία της, την οποία μάλιστα φρόντισε να τεκμηριώσει, από τον φόβο μήπως κάποιοι μισαλλόδοξοι καταστρέψουν τον τάφο.

Με βάση τη μαρτυρία της Μαρίας Θεοχάρη, την οποία μού εκμυστηρεύτηκαν πρόσωπα του πολύ στενού της περιβάλλοντος, προσπάθησα να εισέλθω στο Γκιουλ τζαμί, αλλά μου το απαγόρευσαν κάθετα όταν αντιλήφθηκαν την καταγωγή και την ιδιότητά μου.

Στη συνέχεια δοκίμασα να εισέλθω στο γειτονικό και ερειπωμένο μοναστήρι της Αγίας Θεοδοσίας, αλλά έπρεπε να περάσω κυριολεκτικά μέσα από τα πυκνά και δαιδαλώδη σπίτια που το περιβάλλουν, πράγμα αδύνατο, επειδή εκεί ζουν πολυπληθείς οικογένειες. Τέλος, αναζήτησα τον ανοιχτό τάφο χωρίς επιγραφή σ’ ένα σοκάκι κοντά στο τζαμί, του οποίου τη θέση μού είχε σημειωμένη επάνω σε χάρτη ένας επιφανής Ρωμιός της Πόλης. Μάλλον, όμως, αυτός ο τάφος έχει καταστραφεί επειδή ανοίχτηκε ο δρόμος ή χτίστηκε κάποια οικοδομή επάνω του.

Μπορεί να μην είχε απτά αποτελέσματα αυτή η αποστολή στην Κωνσταντινούπολη, αλλά τουλάχιστον πρόσφερε συγκινήσεις και ευκαιρίες για ονειροπόληση. Αυτή η πόλη κρύβει ανεξάντλητα μυστικά για τους Έλληνες, γι’ αυτό δεν την χορταίνουν και την ερωτεύονται.
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
Πηγή: www.greecewithin.com