«Δεν υπήρχαν παλιά μπότες και αδιάβροχα, ένα παλιομάλλινο φορούσαμε και βγαίναμε για ψάρεμα. Πώς διάολο αντέξαμε και δεν πάθαμε ρευματισμούς από την υγρασία; Δεν έχεις ιδέα πόσο κρύο έκανε, σπάγαμε με τα κουπιά τον πάγο στη λίμνη για να βγάλουμε τα δίχτυα. Τώρα έχουν μηχανάκια και τον σπάνε».

Νοσταλγικές αναμνήσεις

Είναι απόλαυση να ακούει κανείς τις ιστορίες που διηγούνται οι παλαιοί ψαράδες της Νήσου Ιωαννίνων. Αναπολούν τις εποχές που το μικροσκοπικό νησάκι τους έσφυζε από ζωή και όλοι με κάτι ασχολούνταν. Εκτός από την κύρια ασχολία τους, που ήταν το ψάρεμα, έπλεκαν ψαθί από τη λίμνη για να φτιάξουν σκέπαστρα στις αυλές των σπιτιών τους. Έφτιαχναν καρέκλες από «ρεζίνα», χόρτο που έβγαινε «τσούφες-τσούφες» από το νερό. Μαγείρευαν σκορδαλιά με καραβίδες της λίμνης. Έφτιαχναν λαχταριστά γλυκά κουταλιού από βερίκοκο, καρπούζι και σύκα. Κρατούσαν ζωντανές τις εννέα εκκλησίες και τα εφτά μοναστήρια του νησιού.

Τα ψάρια που ψάρευαν τα παλαιότερα χρόνια ήταν κάτι θεόρατα ουγγρικής προέλευσης, που τα έλεγαν «μπίκερ» και ζύγιζαν 40-45 κιλά το καθένα. Βάζανε όλη τη δύναμή τους για να τα τραβήξουν από το νερό και να τα ανεβάσουν στις βάρκες. Ψάρευαν και άλλα ψάρια με παράξενα ονόματα, όπως τα «σίλβιν» και τα «γκρας», που ήταν μεγάλα, αλλά δευτεροκλασάτα και δεν τα προτιμούσαν οι αγοραστές.

Στην περίοδο, όμως, της γερμανικής κατοχής όλα τα ψάρια τα έτρωγαν και τους φαίνονταν πεντανόστιμα. Τότε η λίμνη έσωσε στην κυριολεξία τον κόσμο από την πείνα. Ουρά πήγαιναν οι Γιαννιώτες για να πάρουν ψάρια. Κάμποσα από αυτά που έπαιρναν τα έτρωγαν και τα υπόλοιπα τα αντάλλασσαν με σιτάρια. Παρόλο που οι ψαράδες βγάζανε 2-3 τόνους ψάρια την ημέρα δεν έφταναν για να χορτάσουν όλοι.

Έφυγαν οι νέοι

Οι ψαράδες στη Νήσο Ιωαννίνων δεν διηγούνται μόνο νοσταλγικές ιστορίες, αλλά εκφράζουν και παράπονα για την εγκατάλειψή τους από την πολιτεία: «Στις καταστροφές οι γεωργοί παίρνουν αποζημίωση, εμείς που χάνουμε τα δίχτυα δεν παίρνουμε τίποτα. Με το υδροηλεκτρικό φράγμα της Λαψίστας δεν μπορούν να πέσουν τα ψάρια από τον ποταμό Καλαμά στη λίμνη και γι’ αυτό ρίχνουν γόνο. Ούτε τα χέλια μπορούν να ανηφορίσουν το φράγμα, επειδή είναι τριάντα μέτρα ψηλό. Ακόμα κι αυτά τα ελάχιστα, όμως, που καταφέρνουν να το περάσουν, πέφτουν από την άλλη μεριά στη γαλαρία με τα αφρισμένα νερά και σκοτώνονται».

Δεν φταίει μόνο η ηλεκτροβόρα εξέλιξη για τον μαρασμό των ψαράδων της Νήσου Ιωαννίνων, αλλά και η ροπή των σύγχρονων ανθρώπων προς το εύκολο και γρήγορο φαγητό. Παλιά τα Γιάννινα τρώγανε ένα τόνο ψάρια την ημέρα, σήμερα μόνο 50 κιλά. Τότε τα παιδιά τρελαινόντουσαν για τα ψάρια, σήμερα κατσουφιάζουν μόλις τους τα σερβίρουν στο τραπέζι.

Όσο προχωρούσε η ανάπτυξη των Ιωαννίνων τόσο μειωνόταν η δουλειά των κατοίκων του νησιού, με αποτέλεσμα οι νέοι να φύγουν για τα αστικά κέντρα και να μείνουν πίσω μόνοι οι ηλικιωμένοι ψαράδες. Παλιά ζούσαν 500 κάτοικοι στο νησί, ενώ σήμερα έχουν απομείνει μόνο 200, οι περισσότεροι στη δύση της ζωής τους.

Δεν περνούν άσχημα οι άνθρωποι, ούτε αισθάνονται απομονωμένοι, επειδή τα καραβάκια πηγαινοφέρνουν τουρίστες κάθε μέρα από τα Γιάννινα. Τους λείπουν, όμως, τα παιδιά και τα εγγόνια τους, που τα βλέπουν όλο και πιο σπάνια. Τα καλοκαίρια που γυρνούν στο νησί για διακοπές μένουν για λίγες μόνο μέρες, επειδή δεν έχουν ανέσεις. Ακόμα και να πλυθούν δυσκολεύονται, καθώς δεν υπάρχει αποχέτευση και τα απόνερα πέφτουν στη λίμνη, εκεί τριγύρω από τα σπίτια τους. Επί χρόνια οι πολιτικοί δίνουν υποσχέσεις για τη λύση αυτού του προβλήματος, αλλά οι γερασμένοι ψαράδες βαρέθηκαν να τις ακούν.

Χωρίς αυτοκίνητα

Το νησάκι των Ιωαννίνων έχει έκταση μόλις 200 στρεμμάτων και μοιάζει σαν ζωγραφιά επάνω στα νερά της Παμβώτιδας λίμνης. Στη μια άκρη του έχει 110 σπίτια με πέτρινες σκεπές και το υπόλοιπο είναι καλυμμένο από πυκνό δάσος. Στο λιμανάκι υπάρχουν ακόμα μερικές παλιές βάρκες που σαπίζουν στα πρασινισμένα νερά. Μ’ αυτές έζησαν τις οικογένειές τους και κουβάλησαν τις πέτρες για να χτίσουν τα σπίτια τους οι ψαράδες του νησιού.

Παλιά έβλεπες στο λιμανάκι βάρκες φορτωμένες με δίχτυα, σήμερα βλέπεις αυτοκίνητα παρκαρισμένα στην απέναντι όχθη της λίμνης. Εκεί τα αφήνουν οι κάτοικοι του νησιού και παίρνουν το βαρκάκι για να πάνε στα σπίτια τους. Η εξέλιξη έχει περικυκλώσει επικίνδυνα το νησί, αλλά ευτυχώς δεν το έχει αλώσει ακόμα.
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΗΓΗ: www.greecewithin.com

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ 

Οι κάτοικοι του νησιού παρκάρουν τα αυτοκίνητά τους στην απέναντι όχθη της λίμνης.

Μέσα στο καραβάκι που πηγαίνει στο νησί.

---