Στα ανθελληνικά επεισόδια του Σεπτεμβρίου 1955 ο όχλος εισέβαλε στο Ζάππειο ελληνικό σχολείο της Κωνσταντινούπολης και μεταξύ άλλων καταστροφών γκρέμισε το μαρμάρινο άγαλμα του ευεργέτη Κωνσταντίνου Ζάππα, που έσπασε σε τρία κομμάτια. Το άγαλμα ήταν ένα αξεπέραστο έργο τέχνης, που είχε τοποθετηθεί στο κεφαλόσκαλο της μεγάλης εσωτερικής σκάλας του Ζαππείου από το 1916.

Το Ζάππειο, που δημιουργήθηκε το 1875, είναι ένα παλάτι χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων εξοπλισμένο με εποπτικά μέσα από το Παρίσι, η κατασκευή του οποίου στοίχισε 32.000 χρυσές λίρες, ποσό τεράστιο για την εποχή εκείνη. 

Χωρίς υπερβολή, είναι μεγαλοπρεπές σχολείο που δεν διαφέρει από μουσείο τέχνης και θα το ζήλευαν τα καλύτερα σχολεία του κόσμου.

Μετά τα επεισόδια οι Ρωμιοί γονείς των μαθητριών με μεγάλο κόπο, λόγω του βάρους των δύο τόνων, μάζεψαν τα κομμάτια του αγάλματος και τα τοποθέτησαν πίσω από το κεφαλόσκαλο.

Οι τουρκικές αρχές έδωσαν εντολή να επισκευαστούν τα σκαλοπάτια που καταστράφηκαν από την πτώση του αγάλματος για να απαλειφθούν τα σημάδια των βανδαλισμών.

Το σπασμένο άγαλμα του Ζάππα, όμως, έμεινε διαλυμένο επί 44 ολόκληρα χρόνια στο κεφαλόσκαλο να μαυρίζει, μέχρι που κάποιοι Ρωμιοί βρήκαν το θάρρος να ενώσουν τα κομμάτια του και να το φυλάξουν προσωρινά σε κάποια αίθουσα για άλλα 11 χρόνια.

Μια παλαιή απόφοιτος του Ζαππείου μάς περιέγραψε πώς βίωνε επί χρόνια ως μαθήτρια τη θέα του σπασμένου αγάλματος:

«Φοίτησα στη δεκαετία του ΄80 στο Ζάππειο. Μου είχαν μιλήσει με μελανά λόγια οι γονείς μου για τα γεγονότα του 1955 και κάθε πρωί που πήγαινα στο σχολείο κοιτούσα μήπως παραφυλάει κανείς απέξω για να μας κάνει κακό. Ειδικά το κατεστραμμένο άγαλμα αποτελούσε για μένα και τις συμμαθήτριές μου ανοιχτή πληγή φόβου, που μεγαλώνοντας μετατράπηκε σε εθνικό πόνο. Κάποιες φωτογραφίες των καταστροφών του σχολείου και του κομματιασμένου αγάλματος, που είχαν βρεθεί στα χέρια μας, τις κρύψαμε καλά για να μην τις βρει κανείς και μας κατηγορήσει».

Όταν το 2010, στα πλαίσια μιας επίσκεψης Τούρκου υπουργού στην Αθήνα, ανακοινώθηκε ότι τα ελληνικά αγάλματα της Πόλης θα αναστηλωθούν στην αρχική τους θέση, κάποιοι τολμηροί Ρωμιοί έφεραν αμέσως γερανό και αναστήλωσαν το άγαλμα του Ζάππα.

Το έσυραν με μεγάλη προσοχή μέχρι το κεφαλόσκαλο και το ανέβασαν σκαλί σκαλί μέχρι να μπει στην αρχική του θέση.

Στις 17 Οκτωβρίου 2010, ο Πατριάρχης έκανε λειτουργία στον γειτονικό ναό της Αγίας Τριάδας του Πέραν και αμέσως μετά ευλόγησε τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος στο Ζάππειο. «Κάντε κουράγιο αδέλφια και μην φοβάστε», είπε σε μια αποστροφή του λόγου του.

Στο μεταξύ, η τουρκική εφημερίδα Χουριέτ δημοσίευσε εικόνες με το κατεστραμμένο άγαλμα και έγιναν ακόμα και εκθέσεις φωτογραφίας με θέμα τα ανθελληνικά επεισόδια.

Μετά από αυτό, οι παλαιές απόφοιτες του Ζαππείου πήραν θάρρος και επανέφεραν τις κρυμμένες φωτογραφίες του πόνου στα οικογενειακά τους άλμπουμ.

Ο αφανισμός των ελληνικών σχολείων

Πήρε ολόκληρες δεκαετίες στους Τούρκους να κάνουν απλή αναφορά στις πληγές που προκάλεσαν στους Ρωμιούς, αλλά σιωπούν ακόμα μπροστά στον αφανισμό των ελληνικών σχολείων της Πόλης.

Έχουν απομείνει μόνο τρία ελληνικά σχολεία στην Κωνσταντινούπολη, το Ζάππειο, το Ζωγράφειο και η Μεγάλη του Γένους Σχολή.

Το τουρκικό κατεστημένο δεν επιτρέπει στα ελληνόπουλα χωρίς τουρκική υπηκοότητα να φοιτήσουν στα παραπάνω σχολεία.

Έτσι, τα πολλές εκατοντάδες παιδιά των Ελλήνων, που ζουν για επιχειρηματικούς λόγους στην Κωνσταντινούπολη, αναγκάζονται να φοιτούν σε ξένα κολέγια, τη στιγμή που δίπλα τους λειτουργούν μεγαλειώδη ελληνικά σχολεία, με Έλληνες καθηγητές και ελληνικό αναλυτικό πρόγραμμα.

Δυστυχώς, αν κάποτε ξεμείνουν εντελώς από μαθητές τα ρωμαίικα σχολεία, θα κατασχεθούν τα κτήριά τους, σύμφωνα με άδικο τουρκικό νόμο.

Έτσι θα αναγκαστούν οι εναπομείναντες Ρωμιοί να φύγουν για την Ελλάδα, αφού στην Τουρκία δεν θα μπορούν τα παιδιά τους να αποκτήσουν ελληνική παιδεία.

Τι σημασία θα έχει αν μετά από άλλα πενήντα χρόνια ξαναγράψει η Χουριέτ για τον χαμό των ελληνικών σχολείων, που αποτελούσαν σπουδαία αρχιτεκτονικά μνημεία και πρόσφεραν κοσμοπολίτικο αέρα στην Πόλη;

Για να φανεί το μέγεθος της βίαιης συρρίκνωσης της ελληνικής κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη αρκεί να αναφερθεί ότι το 1910 λειτουργούσαν εκεί 108 ελληνικά σχολεία όλων των βαθμίδων με 20.000 μαθητές. 

Για παράδειγμα, το 1960 το Ζωγράφειο είχε 745 μαθητές και αναγκάστηκαν να χτίσουν δυο παραπάνω ορόφους για να τους χωρέσουν. Σήμερα οι μαθητές όλοι χωράνε σε μια μικρή αίθουσα και οι όροφοι περισσεύουν.

Σήμερα, στα τρία ελληνικά σχολεία της Πόλης φοιτούν συνολικά 210 μαθητές. Αυτά, όμως, τα ελάχιστα Ελληνόπουλα της Κωνσταντινούπολης έχουν μια ιδιαιτερότητα, που κανείς στην Τουρκία δεν πρέπει να αγνοεί και δεν δικαιούται να μην σέβεται.

Είναι οι κάτοικοι της Τουρκίας με τις βαθύτερες ρίζες σ' αυτή τη χώρα, οι πραγματικοί απόγονοι των δημιουργών της Κωνσταντινούπολης.
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΗΓΗ: www.greecewithin.com