«Έχω μάθει να ξεχωρίζω τους Γιουνάν (Έλληνες) τόσα χρόνια που κάνω αυτή τη διαδρομή. Όλο τον χρόνο δεν σταματούν να επισκέπτονται προσκυνητές από το Γιουνανιστάν (Ελλάδα) τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης», μας είπε ένας ηλικιωμένος Τούρκος, ο κύριος Ομέρ, που καθόταν δίπλα μας στο καραβάκι, κατά τη διάρκεια της διαδρομής προς τη Χάλκη.

Αίσθηση Ελλάδας

Ήταν ο πρώτος και μοναδικός Τούρκος που ακούσαμε να προφέρει τη Χάλκη με το ελληνικό όνομά της, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μας στην Κωνσταντινούπολη. Όσους άλλους είχαμε ρωτήσει κανείς δεν έδειχνε να καταλαβαίνει τι σημαίνει η λέξη αυτή.

«Σας προτείνω να ανεβείτε με τα πόδια στη Σχολή για να απολαύσετε τη θέα και τις μυρωδιές της φύσης», μας είπε ο Ομέρ. Και αμέσως συμπλήρωσε: «Δεν θα σας πάρει ούτε ένα τέταρτο. Οι πιο πολλοί Έλληνες δείχνουν βιαστικοί και προτιμούν τις άμαξες με τα άλογα, αλλά έτσι χάνουν τη μαγεία του νησιού».

Τελικά, η ανηφόρα μέχρι την κορυφή του λόφου δεν ήταν παιχνίδι, αλλά η Σχολή, που πρόβαλε ξαφνικά μπροστά μας μετά την τελευταία στροφή, μας αποζημίωσε με μια γερή αίσθηση Ελλάδας.

Είναι μεγαλοπρεπής, αλλά δεν σε πλακώνει και μοιάζει λιτή και απέριττη. Δεν ξεφεύγει καθόλου από τη μοναδική ελληνική αρχιτεκτονική, που χαλιναγωγεί τα μεγάλα μεγέθη και τα κάνει να μοιάζουν κομψά και μικρότερα.

Ούτε κόκκος σκόνης

Η Σχολή της Χάλκης είναι άριστα διατηρημένη και στην κυριολεξία λάμπει απ’ άκρη σ’ άκρη, χωρίς να μπορεί να διακρίνει κανείς ούτε ένα κόκκο σκόνης στο εσωτερικό της.

Παρόλο που παραμένει 46 ολόκληρα χρόνια κλειστή, είναι πανέτοιμη να πιάσει το νήμα και να κάνει τη μεγάλη επανεκκίνηση. Είναι τυχεροί οι σπουδαστές που θα κάτσουν στα υπέροχα θρανία της και θα εξερευνήσουν τις θρυλικές βιβλιοθήκες της. 

Εκείνο, όμως, που κάνει τη Σχολή της Χάλκης σημαντική, είναι όχι το εκπληκτικό κτήριο που τη στεγάζει, αλλά ο σκοπός λειτουργίας της, που δεν αφορά τόσο στις πνευματικές ανάγκες της ολιγάριθμης πλέον ελληνικής ομογένειας στην Τουρκία, όσο στις ανάγκες ολόκληρης της Ορθοδοξίας γενικότερα.

Ακόμα και πριν το 1894, που στεγαζόταν σε ένα παλιό και καθόλου ανθεκτικό ξύλινο κτήριο, ήταν το ίδιο σημαντική για την Ορθοδοξία. Ο ρόλος της είναι οικουμενικός και καθορίζεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το οποίο αν και έχει περιοριστεί σε μικρή έκταση, παράγει πνευματικό έργο τεράστιο σε εμβέλεια και σημασία.

Για να υποστηριχθεί το παραπάνω έργο απαιτούνται στελέχη με θεολογική κατάρτιση υψηλού επιπέδου. Η Σχολή της Χάλκης είναι το ιδανικό εκκολαπτήριο αυτών των στελεχών και γι’ αυτό η διακοπή της λειτουργίας της το 1971 αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα για την Ορθοδοξία.

Σύμφωνη με το πνεύμα της εποχής

Στα δεκάδες χρόνια που παρέμενε κλειστή η Σχολή της Χάλκης συνέβησαν διεθνώς μεγάλες κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις, τις οποίες το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει ήδη λάβει σοβαρά υπόψη του.

Στο καινούργιο ξεκίνημά της η Σχολή θα είναι πανέτοιμη μπροστά στις σύγχρονες προκλήσεις και οι απόφοιτοί της δεν θα υστερούν καθόλου σε κατάρτιση έναντι των αποφοίτων ακόμα και των μεγαλύτερων διεθνών πανεπιστημίων.

Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, που εντυπωσιάζει με την ενεργή και όχι προσχηματική εμπλοκή του σε σύγχρονα ανθρωπιστικά και οικολογικά κινήματα, είναι σίγουρο ότι θα εμφυσήσει στους μελλοντικούς αποφοίτους της Σχολής της Χάλκης αυτή τη διάθεση για δημιουργικές και καινοτόμες κοινωνικές πρωτοβουλίες.

Η ποιότητα της Σχολής θα είναι υψηλού πανεπιστημιακού επιπέδου και θα έχει τετραετή διάρκεια σπουδών. Θα είναι ευέλικτη και θα εφαρμόζει σύγχρονα εκπαιδευτικά πρότυπα, όπως απαιτούν οι καιροί, ενώ θα είναι διεθνής και δίγλωσση, δηλαδή τα μαθήματα θα γίνονται στα ελληνικά και τα αγγλικά εξ αρχής.

Μετά από τόσο διεθνή θόρυβο δεν μπορεί να είναι μια οποιαδήποτε σχολή της σειράς. Πρέπει οπωσδήποτε να ξεχωρίζει και να ανταποκρίνεται στο πνεύμα της εποχής. Με διδασκαλία σε μια μόνο γλώσσα δεν ξεχωρίζεις.

Η κύρια διαφορά της από τις άλλες θεολογικές σχολές θα είναι όχι μόνο ο διεθνής χαρακτήρα της, αλλά και η προσέγγιση της ορθοδοξίας ως οικουμενικής αξίας. Αυτή η Σχολή ήταν και θα είναι οικουμενική από το DNA της, αυτή ήταν πάντα η διαφορά της από τις άλλες θεολογικές σχολές. Έδινε απάντηση σε κάθε περιβάλλον, είτε ορθόδοξο είτε μουσουλμανικό.

Εξαιρετική ποιότητα κατασκευής

Ένα άλλο θέμα είναι η στατική επάρκεια του κτηρίου, λόγω της αυξημένης σεισμικότητας της περιοχής της Κωνσταντινούπολης και των Πριγκιποννήσων. Ευτυχώς, επιστήμονες του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ανέλαβαν πριν λίγα χρόνια τη δωρεάν μελέτη της κτηριακής υποδομής της Σχολής και τα βρήκαν όλα σε καλή κατάσταση, γεγονός που αποδεικνύει την εξαιρετική ποιότητα κατασκευής του κτηρίου.

Σημειώνεται ότι το ξύλινο κτήριο της Σχολής, που βρισκόταν στη θέση του σημερινού οικοδομήματος, καταστράφηκε ολοσχερώς από τρομερό σεισμό το 1894.

Μετά από εκείνη την καταστροφή, ο ευεργέτης Παύλος Στεφάνοβιτς ανέλαβε το κόστος κατασκευής του νέου κτηρίου, το οποίο χτίστηκε μέσα σε 18 μόνο μήνες, υπό την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη.

Μετρημένοι στα δάχτυλα

Η Σχολή της Χάλκης δεν είναι μόνο ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα, αλλά και ένα μοναστήρι, που προσφέρει εκτός από πνευματική και πραγματική τροφή στους εξαντλημένους, σαν κι εμάς, επισκέπτες.

Στο τέλος της επίσκεψής μας, οι μοναχοί μάς πρόσφεραν ένα υπέροχο γεύμα με ρεβιθόσουπα, συνοδευόμενη από χαλβά και ελιές. Φάγαμε με μεγάλη όρεξη και φύγαμε για να προλάβουμε το καραβάκι για την Κωνσταντινούπολη.

Καθώς κατηφορίζαμε τον καταπράσινο λόφο προς το λιμάνι του νησιού βλέπαμε απέναντι την πανέμορφη Πρίγκηπο, το τέταρτο και τελευταίο στη σειρά Πριγκηπονήσι. Μπαίνοντας στο χωριό της Χάλκης κοντοσταθήκαμε για λίγο έξω από μερικά άδεια ελληνικά σπίτια, που μας είχε δείξει το πρωί ο Τούρκος συνταξιδιώτης μας.

Όπως μας είχε πει ο Ομέρ: «Θυμάμαι με νοσταλγία τους Γιουνάν που ζούσαν στο νησί. Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ακούγαμε σχεδόν μόνο τις δικές τους φωνές στους δρόμους. Σήμερα οι κάτοικοι της Χάλκης είναι σχεδόν όλοι κουρδικής καταγωγής. Έλληνες υπάρχουν ελάχιστοι μετρημένοι στα δάχτυλα».

Στις καρδιές των Ελλήνων

Στην επιστροφή το καραβάκι πέρασε κοντά στον λόφο της Κωνσταντινούπολης, επάνω στον οποίο βρίσκεται η Αγία Σοφία. Έβρεχε και φαινόταν θολή και θλιμμένη πίσω από την καταχνιά. Κοιτούσαμε σιωπηλοί και μελαγχολικοί τη σιλουέτα της, νιώθοντας ένα σφίξιμο στην καρδιά. 

Αυτή η εικόνα είναι κατά ένα περίεργο τρόπο εγκατεστημένη μέσα στις καρδιές όλων των Ελλήνων, ακόμα κι αυτών που δεν έχουν ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη. 

Οι υπόλοιποι Τούρκοι επιβάτες του καραβιού δεν κοιτούσαν ούτε προς την Αγιά Σοφιά ούτε πουθενά αλλού. Όλη την ώρα προσπαθούσαν να καλμάρουν τα αμέτρητα παιδιά τους, που έτρεχαν πέρα δώθε στο κατάστρωμα.

Κάνουν πολλά παιδιά οι Τούρκοι και έχουν πληθύνει πάρα πολύ. Μερικές φορές μας φάνηκαν αμέτρητοι...
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΗΓΗ: www.greecewithin.com