Στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών, στην Πλατεία Κολοκοτρώνη στην οδό Σταδίου, φυλάσσονται κειμήλια της Επανάστασης του 1821. Ανάμεσα σ’ αυτά περιλαμβάνονται η, οι επωμίδες και το γιλέκο του Κολοκοτρώνη.

Όταν πέθανε ο Γέρος του Μοριά, κατά τη διάρκεια της έκθεσης της σωρού του σε λαϊκό προσκύνημα, άγνωστος καλλιτέχνης αποτύπωσε επάνω στο νεκρικό κρεβάτι τη μορφή του σε γύψινο εκμαγείο.

Με αυτό τον τρόπο διασώθηκαν με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά του προσώπου του.

Το εκμαγείο αυτό φυλάσσεται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας, στην Πλατεία Κολοκοτρώνη στην οδό Σταδίου.

Επιβλητική βυζαντινή καστροπολιτεία δίπλα στη Σπάρτη, που αποτελεί μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Άρχισε να χτίζεται από τους Φράγκους στα μέσα του 13ου αιώνα, αλλά γρήγορα πέρασε στην κυριαρχία του Βυζαντίου. Τους επόμενους δύο αιώνες εξελίχθηκε σε ισχυρό πολιτικό, στρατιωτικό και πολιτιστικό κέντρο. Το 1443 έγινε δεσπότης του Μυστρά ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο οποίος το 1448 χρίστηκε αυτοκράτορας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας, που το 1453 έπεσε σαν απλός στρατιώτης στα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Το 1460 ο Μυστράς κατελήφθη από τους Τούρκους και άρχισε να παρακμάζει. Το 1821 επαναστάτησε εναντίον των Τούρκων και το 1825 λεηλατήθηκε από τον στρατό του Ιμπραήμ. Από τότε μέχρι σήμερα παραμένει νεκρή πολιτεία. Μέσα στον Μυστρά λειτουργεί πολύ ενδιαφέρον μουσείο.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας περιέχει θησαυρούς αρχαιοελληνικού κάλλους που παρουσιάζονται με αριστοτεχνικό τρόπο. Μεταξύ αυτών η κεφαλή του Ασκληπιού, το ανάγλυφο του Πάνα, θρόνοι βασιλιάδων και λαξευτές πλάκες με σκηνές από ήρωες και ημίθεους. Στην Τεγέα  υπήρχε το ιερό της πολιούχου Αθηνάς Αλέας, που κατασκεύασε ο Παριανός γλύπτης και αρχιτέκτονας Σκόπας, σημαντικά έργα του οποίου εκτίθενται στο μουσείο. Η Τεγέα είχε 40.000 κατοίκους, βουλή με 300 βουλευτές και δικό της νόμισμα. Εκεί γεννήθηκε ο ιδρυτής της Πάφου βασιλιάς Αγαπήνορας, καθώς και ο μυθικός Πάνας. Δίπλα στο μουσείο υπάρχει επιβλητικός υπαίθριος αρχαιολογικός χώρος. Οι παρακάτω φωτογραφίες αποδίδουν ελάχιστα τη μαγεία του μουσείου.

Οι κάτοικοι των χωριών γύρω από τις Πρέσπες λένε ότι μια φορά κι έναν καιρό υπήρχε στον κάμπο μια μεγάλη βρύση, από την οποία έπαιρνε ο κόσμος νερό και ποτίζονταν τα χωράφια. Ένα βράδυ, όμως, κάποιος ξέχασε τη βρύση ανοιχτή και το νερό πλημμύρισε τον κάμπο. Έτσι δημιουργήθηκαν οι λίμνες, που ποτέ δεν θα στερέψουν, επειδή η βρύση στον βυθό έμεινε ανοιχτή και κανείς δεν μπορεί να την κλείσει. Έξω από το νερό της Μικρής Πρέσπας έμειναν μόνο δύο βράχοι, το νησάκι του Αγίου Αχιλλείου, που το κατοικούν άνθρωποι, και το Βιδρονήσι, που το κατοικούν πουλιά. Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση ανθρώπων στο Βιδρονήσι, ούτε και η κάθε είδους όχληση. Είναι αμέτρητες οι φωλιές των πουλιών εκεί και το ανθρώπινο βήμα θα προκαλούσε καταστροφή των αυγών και των νεοσσών. Ακόμα και το εκκλησάκι του Αϊ-Γιώργη επάνω στο νησάκι μένει αλειτούργητο για χάρη των κορμοράνων και των πελεκάνων. (ΠΗΓΗ: www,greecewithin.com, ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ)

Δίπλα στο αρχαιοελληνικό θέατρο της Μαντινείας βρίσκεται η Αγία Φωτεινή, που κατασκεύασε ο Αρκάς αρχιτέκτονας Κώστας Παπαθεοδώρου. Είναι ένα κτίσμα που συνδυάζει αρχαιοελληνικές και χριστιανικές επιρροές, το οποίο έχτισε πέτρα-πέτρα, αγιογράφησε και διακόσμησε μόνος του από το 1970-75, με τη βοήθεια ελάχιστων ανειδίκευτων εργατών. Τις πέτρες και τα μάρμαρα τα συνέλεγε από γκρεμισμένα κτήρια, μαρμαράδικα, νταμάρια και στάνες του αρκαδικού οροπεδίου και τα επεξεργαζόταν ένα-ένα με σχεδόν πρωτόγονα εργαλεία. Στη συνέχεια έφτιαξε εξωτερικά του ναού ένα αρχαιοπρεπές Ηρώο, προς τιμή των Αρκάδων που αγωνίστηκαν για την πατρίδα και ένα Φρέαρ του Ιακώβ που συμβολίζει τη συνάντηση του Ιησού με τη Σαμαρείτιδα. Ο ίδιος αγιογράφησε εσωτερικά την εκκλησία δίνοντας στους αγίους σύγχρονες ανθρώπινες μορφές και έφτιαξε στα δάπεδα ψηφιδωτά με παραστάσεις από την αρχαία ελληνική μυθολογία που συμπορεύονται με χριστιανικές δοξασίες. Αρκετά μεγάλα ονόματα της τέχνης εκφράστηκαν κολακευτικά για το έργο του, αλλά και αρκετά το αμφισβήτησαν έντονα. Η επίσημη Εκκλησία το αποδέχτηκε, χωρίς όμως να το διαλαλήσει. Ο αρχιτέκτονας ως αληθινά πιστός χριστιανός υπερασπίζεται μέχρι σήμερα με σεμνότητα το έργο του. Παρόλο που σπούδασε σε σπουδαία πανεπιστήμια στη Βιέννη και στο Βερολίνο δίπλα σε δασκάλους παγκόσμιας κλάσης, παραμένει μια πολύ ήπια και μετριοπαθής προσωπικότητα. Η Αγία Φωτεινή οφείλει την ύπαρξή της όχι μόνο σ’ αυτόν, αλλά και στα  φωτισμένα μυαλά του Μαντινειακού Συνδέσμου, που του ανέθεσαν την κατασκευή της και στήριξαν μέχρι τέλους τις επαναστατικές αρχιτεκτονικές καινοτομίες του. ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΠΗΓΗ: www.greecewithin.com

Στην είσοδο του χωριού Ζυγοβίστι της Γορτυνίας υπάρχει ένα τεράστιο μαρμάρινο γλυπτό βιβλίο με σκαλισμένα επάνω του 197 ονόματα κατοίκων του χωριού, οι οποίοι αποτελούσαν το 1821 τη φρουρά του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Είναι οι λεγόμενοι «Αθάνατοι», όπως ο ίδιος ο Γέρος τους αποκαλούσε.

Σε μια από τις επισκέψεις μας στην Αλυκή Κίτρους Πιερίας, μια ψαλίδα πετούσε επί ώρα πάνω από τα κεφάλια μας και έκραζε ασταμάτητα. Μερικές φορές έφτασε τόσο κοντά, που μας ακούμπησε με το ράμφος της. Φαίνεται πως άθελά μας είχαμε πλησιάσει τη φωλιά με τα μικρά της και προσπαθούσε να μας διώξει. Νοιώσαμε σαν παρείσακτοι εισβολείς και απομακρυνθήκαμε.

Τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ τον κρέμασαν οι Οθωμανοί στην πύλη εισόδου του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης ανήμερα του Πάσχα 10 Απριλίου 1821, λίγες ημέρες μετά την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης.

Τα Τρίκορφα είναι μια σειρά βουνοκορφών του ανατολικού Μαινάλου, στα οποία οχυρώνονταν οι επαναστατημένοι κατά των Τούρκων Έλληνες. Τα ταμπούρια των επαναστατών διασώζονται μέχρι σήμερα στις κορυφές δύο υψωμάτων και προκαλούν συγκίνηση σ’ αυτούς που τα επισκέπτονται. Από το σημείο που σταματάει το αυτοκίνητο απαιτείται πάνω από μισή ώρα ανηφορική οδοιπορία για το κάθε ταμπούρι, σε έδαφος ιδιαίτερα κακοτράχαλο.

Ο αυτοδίδακτος ιστορικός και δημοσιογράφος Νίκος Παπαγεωργίου, με καταγωγή από το χωριό Σέρβου της Γορτυνίας, που ζει στο Χαλάνδρι, γράφει επί 34 συνεχή χρόνια στην τοπική εφημερίδα «Γορτυνία» μικρές ιστορίες και περιστατικά από τη ζωή του Κολοκοτρώνη. Μέχρι σήμερα έχει γράψει 1.370 ιστορίες και συνεχίζει παρά τα 90 χρόνια του.

Το 1942, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ένα 13χρονο παιδί στην Τρίπολη διέσωσε με κίνδυνο της ζωής του τα οστά του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Τα είχαν πετάξει οι Ιταλοί κατακτητές σε αντίποινα, επειδή τόλμησαν οι Τριπολιτσιώτες να γιορτάσουν την επέτειο της 25ης Μαρτίου, παρά την αυστηρή απαγόρευση των κατοχικών δυνάμεων. Ο άνθρωπος αυτός, που πρόσφατα έφυγε από τη ζωή, μα; περιέγραψε την εκπληκτική αυτή ιστορία με τρόπο που κόβει κυριολεκτικά την ανάσα.

Εκεί έζησε στα παιδικά του χρόνια και συνέλαβε τη μεγάλη επαναστατική ιδέα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ποιος να φανταζόταν ότι αυτό το παιδί του μυθικού αρκαδικού Μαινάλου θα γινόταν ο Μωυσής του Ελληνικού Έθνους; Στο ίδιο σπίτι έζησαν 12 γενεές της ηρωικής οικογένειάς του. Είχε 36 πρώτα ξαδέλφια, από τα οποία τα 24 πέθαναν πολεμώντας τους Τούρκους. Δεν υπάρχει διάσελο του θρυλικού βουνού που να μην είναι θαμμένος κάποιος Κολοκοτρώνης.

Η φυλακή στην οποία κλείστηκε ο Ρήγας Φεραίος το 1897 μετά τη σύλληψή του στην Τεργέστη υπάρχει ακόμα. Επίσης υπάρχει και το νοσοκομείο που νοσηλεύτηκε μετά την απόπειρα αυτοκτονίας που έκανε στη φυλακή, διαισθανόμενος τα μαρτύρια που τον περίμεναν.

Στην είσοδο ενός κτηρίου στην Τεργέστη της Ιταλίας υπάρχει μια μεγάλου μεγέθους τοιχογραφία με αλληγορική παράσταση της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, που φιλοτεχνήθηκε το 1881 από άγνωστο καλλιτέχνη.