Το 1860 η Ελευσίνα ήταν ένα μικρό ψαροχώρι. Η πρώτη βιομηχανία ιδρύθηκε το 1875 και ήταν το Σαπωνοποιείο των αδελ­φών Χαριλάου, που είχαν έλθει από το Γαλάτσι της Ρου­μανίας. Ύστερα από 20 χρόνια, ο ένας εκ των δύο αδελ­φών, που είχε σπουδάσει χημικός στη Γαλλία και τη Γερμανία, συνεταιρίστηκε με τον επίσης χημικό Νικόλαο Κανελλόπουλο και η παραγωγή τους σε σαπούνια έφτασε τους 600.000 τόνους. Τότε παρήχθη ο φημισμένος «Σάπων Ελευσίνος», που συναγω­νιζόταν επάξια τα φημισμένα γαλλικά σαπούνια.

Το σαπωνοποιείο άρχισε να λειτουργεί με 20 εργάτες, που έγιναν 90 το 1900 και 250 το 1928. Απασχολούσε μάλιστα και γυναίκες, γεγονός σχετικά ασυνήθιστο και πρωτοποριακό για την εποχή εκείνη. Στη δεκαετία του 1960 το σαπωνοποιείο έπαψε να λει­τουργεί, για να πάρουν τη σκυτάλη άλλες πολύ πιο βαριές βιομηχανίες. Μέσα σε λίγα χρόνια ο πληθυ­σμός της πόλης αυξήθηκε ραγδαία, καθώς χιλιάδες άνθρωποι αναζήτησαν εργασία στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες της περιοχής.

Αντιστάθηκε στην καταστροφή

Η έλλειψη κατάλληλης τεχνογνωσίας και προνοητικότητας, σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια των κυβερνήσεων και την κερδοσκοπική μανία των απαίδευτων επιχειρηματιών, οδήγησαν στη σημαντική ρύπανση του περιβάλλοντος της Ελευσίνας. Από μικρό ψαροχώρι, η πόλη μετατράπηκε σε ανεξέλεγκτο και στρεβλό κέντρο βιομηχανικής ανάπτυξης.

Οι κάτοικοι της πόλης, μολονότι δούλεψαν σκληρά, αντί να απολαύσουν τα αγαθά της προόδου, μολύνθηκαν από τη βιομηχανική ρύπανση. Παρόλα αυτά η Ελευσίνα κατόρθωσε κατά παράξενο τρόπο να επιβιώσει. Η τοπική κοινωνία κινητο­ποιήθηκε και ύστερα από μακροχρόνιους αγώνες κατά­φερε να ανακόψει και να αναστρέψει την οικολογική καταστροφή. Στη σωτηρία της περιοχής συνετέλεσε επίσης η παγκόσμια οικονομική ύφεση και ο διεθνής καταμερισμός της εργασίας, εξαι­τίας των οποίων μετά το 1980 έκλεισαν πολλές βιομηχα­νίες και στη θέση τους άνοιξαν άλλες πιο μικρές.

Σήμερα η Ελευσίνα μοιάζει με πολυτραυματία που βγήκε πρόσφατα από το νοσοκομείο. Προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της και απ’ ότι φαίνεται τα καταφέρνει ικανοποιητικά. Η βιομηχανική λαίλαπα που τη σάρωσε λειτούργησε δυσφημιστικά και δεν έδωσε κίνητρο στα οικοδομικά συμφέροντα να την τσιμεντοποιήσουν, παρόλο που βρίσκεται μια ανάσα από την Αθήνα και είναι παραθαλάσσια. Γι’ αυτό τον λόγο η σύγχρονη Ελευσίνα έχει πολλά χαμηλά σπίτια και ελάχιστες πολυκατοικίες. Πολλά μάλιστα απ’ αυτά είναι νεοκλασικά και διαθέτουν θαυμάσιους κήπους.

Αρχαιολογικό πάρκο

Σε συνδυασμό με τα προσεγμένα έργα καλλωπισμού, που έχουν γίνει στην παραλιακή ζώνη, και το επιβλητικό μεταβιομηχανικό τοπίο, η Ελευσίνα αποτελεί ένα αχανές ανοιχτό φωτογραφικό στούντιο. Αν υποστυλωθούν μερικά ερειπωμένα εργοστάσια και δημιουργηθούν περιπατητικές διαδρομές ανάμεσα σ’ αυτά, οι οποίες θα ενοποιηθούν με τον περιφερειακό πεζόδρομο του αρχαιολογικού χώρου, θα μετατραπεί η πόλη και σε ανοιχτό αρχαιολογικό πάρκο.

Θα θαυμάζουν οι επισκέπτες στο αρχαιολογικό μουσείο τα εκπληκτικά αγάλματα της αρχαιότητας, με φόντο τα κουφάρια των τεράστιων φουγάρων, που επί δεκαετίες ξερνούσαν νεοελληνικό δηλητήριο στα πρόσωπα των κατοίκων. Όλη η ιστορία της Ελλάδας θα ζωντανεύει μπροστά τους, από τότε που έδινε το φως στον υπόλοιπο κόσμο, μέχρι τα σημερινά χρόνια της άναρχης εξέλιξης και παρακμής.
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΗΓΗ: www.greecewithin.com

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Υπάρχουν πολλές και ενδιαφέρουσες από αρχιτεκτονική άποψη μονοκατοικίες.

Ο αρχαιολογικός χώρος, μαζί με το μουσείο, παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον.

Το πρώην οινοποιείο «Κρόνος».

Ο Σαρωνικός κόλπος είναι πολύ όμορφος, αν και με μολυσμένα νερά.

---