Έχουν περάσει 86 χρόνια από τότε που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Κωνσταντινούπολη η καθημερινή ελληνόφωνη εφημερίδα Απογευματινή. Μαζί με την τουρκική Τζουμχουριέτ αποτελούν τις παλαιότερες σε ηλικία εφημερίδες της Τουρκίας. Το 1920 η Απογευματινή πουλούσε 30.000 φύλλα, περισσότερα από τις τουρκικές εφημερίδες της εποχής, καθώς οι Ρωμιοί ήταν πολλοί και διάβαζαν συχνά εφημερίδες λόγω υψηλού μορφωτικού επιπέδου. Σήμερα πουλάει 600 φύλλα, εκ των οποίων το 90% στην Κωνσταντινούπολη και τα υπόλοιπα σε μερακλήδες στην Ελλάδα. Καθώς ο αριθμός των ελληνόφωνων οικογενειών της Πόλης είναι περίπου ίσος με το τιράζ της Απογευματινής, θα μπορούσε αυτή η εφημερίδα να συμπεριληφθεί στο βιβλίο Γκίνες, αφού διαβάζεται από το 99,9% των εν δυνάμει αναγνωστών της.

Πέρασε από συμπληγάδες

Ιδρυτής της Απογευματινής υπήρξε ο φαρμακοποιός Κωνσταντίνος Βασιλειάδης και πρώτος αρχισυντάκτης της ο θρυλικός δημοσιογράφος Καβαλιέρος Μαρκουίζος, Έλληνας Λεβαντίνος, που καθιέρωσε ως πρώτο μότο της εφημερίδας τη φράση του Βίκτωρα Ουγκό: «Αι νέαι εποχαί επιβάλλουσι και νέα καθήκοντα». Ο Μαρκουίζος αυτονομήθηκε το 1927 για να εκδώσει το δικό του μαχητικό φύλλο «Η Εφημερίς», το οποίο ενόχλησε τους Τούρκους που τον απέλασαν το 1950. Ο αγωνιστής Μαρκουίζος πέθανε στην Ελλάδα πάμφτωχος και ολομόναχος. Ο διάδοχός του στην Απογευματινή Γρηγόρης Γιαβερίδης ήξερε να ελίσσεται και διέσωσε την Απογευματινή περνώντας την μέσα από συμπληγάδες.

Μέχρι το 2002 εξέδιδε την Απογευματινή ο γιατρός Γιώργος Αντόσογλου, οποίος στα τελευταία χρόνια της ζωής του ήταν κατάκοιτος και σχεδόν ανήμπορος να την κρατήσει στη ζωή. Μόνο 80 φύλλα την ημέρα πουλούσε τότε η εφημερίδα και η ύλη της περιείχε σχεδόν μόνο ανακοινώσεις του Πατριαρχείου, σταυρόλεξα και συνταγές φαγητών.

Μετά τον θάνατο του Αντόσογλου, το 2002, ανέλαβε την έκδοση της Απογευματινής ο δημοσιογράφος Μιχάλης Βασιλειάδης, ο οποίος είχε διατελέσει στο παρελθόν αρθρογράφος και διευθυντής της πολίτικης εφημερίδας Εμπρός. Το 1964 ο Βασιλειάδης είχε κατηγορηθεί για διάσπαση της εθνικής ενότητας της Τουρκίας και προπαγάνδα υπέρ της Ρωμιοσύνης. Το κατηγορητήριο έγραφε χαρακτηριστικά: «Ρουμ προπαγκάντασι γιαπμάκ».

Η δίκη πήγαινε από αναβολή σε αναβολή και κράτησε 10 χρόνια, αλλά στο τέλος αθωώθηκε. Στη συνέχεια μετακόμισε στην Αθήνα, όπου επί χρόνια εξέδιδε τη μηνιαία εφημερίδα «Επτάλοφος». Καθώς η ψυχή του λαχταρούσε την Πόλη, έκανε ολική επαναφορά σ’ αυτή, αναλαμβάνοντας με προσωπικές θυσίες την Απογευματινή που ψυχορραγούσε.

Διαβάζεται μονορούφι

Ο Μιχάλης Βασιλειάδης ζει με τη σύνταξη που παίρνει από την Ελλάδα και θεωρεί τη διάσωση της Απογευματινής ως επιστροφή του ίδιου στη ζωή. Μέχρι πριν λίγα χρόνια την έστηνε με χαρτοκοπτική και την τύπωνε όφσετ, ενώ σήμερα με τη βοήθεια της ΕΣΗΕΑ απέκτησε ειδικό πρόγραμμα σελιδοποίησης και εκτυπωτή, καθώς και ψηφιακή φωτογραφική μηχανή. Στόχος του είναι να μπει η Απογευματινή σε όσα ρωμαίικα σπίτια της Πόλης έχουν απομείνει. Πρόκειται για μια υποδειγματική εφημερίδα, που περιέχει τις σημαντικότερες πολίτικες, ελληνικές και διεθνείς ειδήσεις και διαβάζεται μονορούφι.

Ο Μιχάλης Βασιλειάδης με την επάνοδό του στην Πόλη καθιέρωσε ως δεύτερο μότο της Απογευματινής τη φράση: «Ουδείς γεννάται, ουδείς αποθνήσκει άνευ της Απογευματινής». Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει Ρωμιός της Πόλης, του οποίου η γέννηση και ο θάνατος δεν θα ανακοινωθούν μέσα από τις στήλες της Απογευματινής.

Τρία χρόνια μετά τον «επαναπατρισμό» του Μιχάλη Βασιλειάδη στην Κωνσταντινούπολη το 2002, τον ακολούθησε ο γιος του Μηνάς, με σκοπό να τον βοηθήσει στην προσπάθεια διάσωσης της Απογευματινής. Ως νεαρός δημοσιογράφος, αλλά και ειδικός στην πληροφορική, έχει δώσει φτερά στη εφημερίδα και χαίρεται πολύ τη νέα του δουλειά. Είτε βρίσκεται στην Ελλάδα είτε στην Τουρκία, ο Μηνάς αντιμετωπίζει τους ανθρώπους καλόπιστα και ως ξεχωριστές προσωπικότητες, χωρίς γενικεύσεις και αφορισμούς. Οι  γονείς του ως Κωνσταντινοπολίτες είναι χορτάτοι από αγωγή, γι' αυτό δεν τον δηλητηρίασαν με αντιτουρκισμό.

Στα παιδικά του χρόνια στην Αθήνα ο Μηνάς μιλούσε και τα τουρκικά, αλλά μεγαλώνοντας ατόνησε η γλώσσα μέσα του και την ξέχασε. Μπορεί να ξέχασε το τουρκικό λεξιλόγιο, αλλά διατήρησε στην ψυχή του τη μουσικότητα της τουρκικής γλώσσας, γι’ αυτό όταν μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη δεν κουράστηκε καθόλου να την ξαναμιλήσει. Τη βρίσκει εύκολη γλώσσα και θεωρεί ότι αν η ελληνική γραμματική έχει τη δυσκολία μιας εξίσωσης τρίτου βαθμού, η τουρκική μοιάζει με εξίσωση πρώτου βαθμού.

Και μέσω διαδικτύου

Με τη βοήθεια του Μηνά η Απογευματινή φτάνει πλέον μέσω διαδικτύου σε αναγνώστες που ζουν εκτός Τουρκίας. Κάθε μέρα στις 10 το πρωί εμφανίζεται σε έγχρωμη μορφή στις οθόνες των συνδρομητών, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους είναι Ρωμιοί ή παιδιά Ρωμιών, τα οποία έχουν ταυτίσει την Πόλη με τα παραμύθια της γιαγιάς και τη νοσταλγούν νοερά.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της διαδικτυακής εξάπλωσης της Απογευματινής είναι το παρακάτω: Όταν ο ρωμαίικος Αθλητικός Σύλλογος Ταταύλα, ο οποίος ιδρύθηκε το 1896 και είναι ο παλαιότερος αθλητικός σύλλογος της Τουρκίας, χρήστηκε πέρυσι πρωταθλητής στο μπάσκετ νέων, η είδηση βρήκε αμέσως τη θέση της στις στήλες της Απογευματινής. Ενώ η έντυπη μορφή φθάνει στα χέρια των αναγνωστών μετά τις 2 το μεσημέρι, στις 10 το πρωί χτύπησε το τηλέφωνο του συλλόγου στην Κωνσταντινούπολη και μία φωνή που έτρεμε από συγκίνηση έδωσε συγχαρητήρια. Τόνισε, μάλιστα, ότι και ο ίδιος ήταν παίκτης της ίδιας ομάδας πριν 50 χρόνια και είχαν στεφθεί κι εκείνοι πρωταθλητές. Όταν ρωτήθηκε από πού τηλεφωνεί και πώς έμαθε το νέο τόσο σύντομα, απάντησε ότι καλεί από την Αυστραλία και διάβασε την είδηση στη διαδικτυακή έκδοση της Απογευματινής.

Αυτά κατόρθωσε ο Μηνάς με το μεράκι και την τεχνογνωσία του, να μαθαίνουν οι Κωνσταντινοπολίτες του εξωτερικού τα νέα νωρίτερα από τους ενδημούντες στην Πόλη. Ένα παιδί Ρωμιών, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, κατορθώνει να συγκινεί Κωνσταντινοπολίτικες ψυχές στα πέρατα του κόσμου.

Ανεκτίμητο αρχείο

Στην Κωνσταντινούπολη κυκλοφορεί και άλλη εξ’ ίσου ποιοτική ελληνική εφημερίδα, η «ΗΧΩ» του Αντρέα Ρομπόπουλου. Οι ελληνικές εφημερίδες της Πόλης δεν πρέπει να σβήσουν γιατί μέσα από τις σελίδες τους έχει περάσει ολόκληρη η ιστορία της Ρωμιοσύνης. Το ανεκτίμητο για τον ελληνισμό αρχείο τους καταστρέφεται σιγά-σιγά, επειδή το χαρτί που τυπώνονταν στα πέτρινα χρόνια ήταν κακής ποιότητας. Ο καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών Κώστας Γαβρόγλου, από την Κωνσταντινούπολη κι αυτός, έχει βοηθήσει ανιδιοτελώς στη διάσωση μέρους του αρχείου της Απογευματινής, αλλά πρέπει κι άλλοι να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.

Θα αποτελούσε κόσμημα για μια ελληνική κυριακάτικη εφημερίδα η ενσωμάτωση ανά διαστήματα ως ένθετου ενός φύλλου μιας κωνσταντινοπολίτικης εφημερίδας. Αυτό θα ξυπνούσε μνήμες και συνειδήσεις ευεργετών, που θα βοηθούσαν τον ελληνισμό της Πόλης να μην σβήσει. Μεγάλη βοήθεια για τις ρωμαίικες εφημερίδες της Πόλης θα ήταν και η ενίσχυσή τους με στοιχειώδη τεχνικό εξοπλισμό.

Την καλύτερη ένεση ζωής, όμως, για τις σελίδες της ρωμιοσύνης θα αποτελούσε η εγγραφή ως συνδρομητών των Κωνσταντινοπολιτών που ζουν στην Ελλάδα, καθώς και άλλων ευαίσθητων Ελλήνων. Θα στείλουν την ηλεκτρονική τους διεύθυνση με ένα μήνυμα στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. και θα χορταίνουν γλυκιά νοσταλγία μόνο με 25 λεπτά του ευρώ την ημέρα. Με τη μικρή συνδρομή τους θα βοηθήσουν πρώτα στην κάλυψη των ζημιών της έντυπης έκδοσης και μετά στον εμπλουτισμό και βελτίωση της ύλης της εφημερίδας.
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΗΓΗ: www.greecewithin.com

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Η Ηχώ του Αντρέα Ρομπόπουλου είναι η δεύτερη ελληνική εφημερίδα της Κωνσταντινούπολης.

Δεν έχουν αλλάξει τα γραφεία της Απογευματινής από την πρώτη μέρα που δημιουργήθηκε.

Τα γραφεία της Απογευματινής βρίσκονται στη Στοά της Συρίας της Λεωφόρου Ιστικλάλ.

Λίγοι, αλλά αφοσιωμένοι οι συνδρομητές της Απογευματινής.

Τα γραφεία της εφημερίδας βρίσκονται δίπλα στη στάση του γραφικού τραμ στη θρυλική λεωφόρο του Πέραν.

---