Ετικέτα: Προσωπογραφίες

Ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης, δημιουργός ανεπανάληπτων ταινιών με θέμα τη ζωή στα μαστιχοχώρια της Χίου, μεταξύ των οποίων το θρυλικό έργο «Το δέντρο που πληγώναμε», είναι ένας ευαίσθητος και μετρημένος καλλιτέχνης. Πιστεύει ότι οι ομορφιές του τόπου του δεν κρύβονται μόνο στις εικόνες και τις φωτογραφίες, αλλά στη σχέση των ανθρώπων μεταξύ τους και με τη φύση.

«Υπήρχαν και άλλα ουζερί στο Μεσολόγγι, αλλά όχι τόσο μεγάλα και αριστοκρατικά. Από το 1901 που πρωτοάνοιξε το επισκέφτηκαν κάθε λογής άνθρωποι. Δικηγόροι, γιατροί, έμποροι, ψαράδες, αγρότες και εργάτες, όλοι μαζί στον ίδιο χώρο. Ήταν αταξικό μαγαζί, ένωνε τους πελάτες και έφερνε κοντά τον έναν στον άλλο».

«Με λένε Χρήστο Ζαμπούρα, αλλά ο κόσμος γύρω από τη λίμνη Πλαστήρα με ξέρει σαν Ζαμπέτα. Πήρα την απόφαση να κατοικήσω εδώ όταν είδα ένα φυλλάδιο με φωτογραφίες που διαφήμιζε τη λίμνη. Έφτιαξα μια φάρμα με άλογα, γελάδια, ημιάγρια κουνελάκια, πρόβατα και άλλα ζώα. Έχω 15 άλογα θεσσαλικά, η καλύτερη ράτσα μετά τα αραβικά».

«Από μικρός πελεκάω ξύλα. Τι σχέδια φτιάχνω; Ότι κινάει το μυαλό μου. Στην αρχή έφτιαχνα κουτάλες και μαγκούρες, μετά άρχισε να αυγαταίνει η δουλειά με τασάκια και σκαφιδάκια. Από τη νύχτα σκέφτομαι τι θα φτιάξω μόλις ξυπνήσω το πρωί. Η γυναίκα μου φωνάζει να σταματήσω, εγώ όμως δουλεύω, γιατί θέλω να δίνω κάθε μέρα στα εγγόνια μου πατατάκια και γαριδάκια. Δεν μπορώ να σταθώ αν δεν δουλέψω, ακόμα και την Κυριακή, ακόμα κι αν δεν κερδίζω τίποτα. Περνάει κι η ώρα έτσι, πότε φωτάει, πότε νυχτώνει, δεν το καταλαβαίνω καθόλου».

«Τα μύδια είναι ευαίσθητα στη θερμοκρασία. Η ζέστη τα σκοτώνει και το κρύο καθυ­στερεί την ανάπτυξή τους. Τα κοκορέτσια (μύδια κρεμασμένα γύρω από σχοινί) πρέπει να ακουμπάνε λίγο στον πυθμένα, για να ανεβαίνουν πάνω τα καβούρια και να τρώνε τον γόνο που τα σκεπάζει και να τα καθαρίζουν. Μέχρι 400 γραμμάρια φτά­νουν τα καβούρια και έχουν κάτι δαγκάνες που κόβουν στη μέση ολόκληρα ψάρια».

Κατά το 1865-70, ο ναυτικός Φώτης Μαστορίδης από τη Σύμη, που ταξίδευε με αγγλικά βαπόρια, είδε στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας πώς ανασύρουν από τον βυθό τα ναυάγια. Χρησιμοποιούσαν μια καταδυτική μηχανή, η οποία μέσω ενός λαστιχένιου σωλήνα τροφοδοτούσε το σκάφανδρο των δυτών με αέρα. Τη χειρίζονταν δύο άτομα που γύριζαν με τα χέρια ένα σιδερένιο τροχό συνδεδεμένο μ’ ένα κομπρεσέρ. Εκεί μπήκε η ιδέα στον Έλληνα ναυτικό ότι στην πατρίδα του τη Σύμη με αυτή τη μηχανή θα μάζευαν του κόσμου τα σφουγγάρια.

«Το τσοπανηλίκι δεν έχει γιορτές και αργίες, γι’ αυτό τον λόγο δεν το αντέχουν τα καινούργια παιδιά. Συμφέρει οικονομικά, αλλά σε δεσμεύει. Ο γιος μου είναι φιλόλογος στις Σέρρες και η κόρη μου λογίστρια στη Θεσσαλονίκη, δεν πρόκειται να συνεχίσουν αυτή τη δουλειά. Όσο αντέξω εγώ, μετά πάει το κοπάδι».

«Κάθε πρωί ερχόταν στο μαγαζί μας ο κυρ Σταύρος, την ώρα που κόβαμε το λουκούμι στα ταψιά κι έπαιρνε τους κατιμάδες (απομεινάρια) που περίσσευαν στις άκρες. Τα έβαζε μέσα σε ψαθουράκια (ψωμάκια) που αγόραζε από τον φούρνο και τα πουλούσε σε εργάτες των εργοστασίων. Ο κυρ Σταύρος διατηρούσε τα ψωμάκια ζεστά μέσα σε ένα διαφανές κασελάκι, με τζαμάκια γύρω γύρω, που είχε στο κάτω μέρος ένα συρτάρι με αναμμένα κάρβουνα».

«Επί 44 χρόνια φωτογραφίζω τον κόσμο που επισκέπτεται το νησί. Παλαιότερα έρχονταν από τη Ρόδο στη Σύμη το πολύ δέκα τουρίστες την ημέρα, τα τελευταία χρόνια έρχονται χιλιάδες. Κάθονται μια ώρα και ξαναφεύγουν με τα καραβάκια. Τρέχω να τους φωτογραφίσω μόλις κατεβούν στο λιμάνι και τυπώνω επιτόπου τις φωτογραφίες. Τις στήνω σε πάγκους για να τις δουν καθώς φεύγουν και να τις αγοράσουν σαν αναμνηστικές. Με βοηθάει κι ο γιος μου ο Μιχάλης, που έχει βγάλει και σχολή φωτογραφίας. Από οχτώ χρονών παιδάκι κρεμάει μαζί μου φωτογραφίες σε τελάρα».

«Δυστυχώς τον πατέρα μου τον λέγανε Γιάννη κι όχι Βαρδινογιάννη, γι' αυτό τον λόγο ζω εδώ πάνω στην ερημιά. Έχω τέσσερα παιδιά, αλλά κανένα δεν διάλεξε  το επάγγελμα του κτηνοτρόφου, επειδή τα λεφτά που παίρνουμε από ένα κιλό γάλα δεν φτάνουν να αγοράσουμε ούτε ένα μικρό μπουκαλάκι νερό. Δεν είναι μόνο που οι έμποροι πουλάνε το γάλα τέσσερις φορές ακριβότερα απ' ότι το αγοράζουν, παίρνουν το βούτυρο από μέσα και μένει μόνο το νερό».

«Όπως όλοι οι άνθρωποι δεν φορούν το ίδιο μέγεθος ρού­χων, έτσι και το κάθε ζώο χρειάζεται το δικό του σαμά­ρι. Παλιά τα ζώα ίδρωναν πολύ και πληγώνονταν από τα βαριά φορτία. Είχαν και αυτά τη φτώχεια του ανθρώπου. Δεν χόρταιναν οι χωρικοί το φαγητό, με τι καρπό να χορτάσουν τα ζωντανά τους; Λίγοι τα τάιζαν, οι υπόλοιποι τα άφηναν στην τύχη τους, μόνα τους τριγύριζαν στα βουνά να βρουν τροφή».

«Στην αρχή χρησιμοποιούσα τη βακέτα (μαυροκόκκινο δέρμα) για να φτιάχνω κερατζίδικα παπούτσια (με πρόκες στις σόλες για να μη λιώνουν) για αγωγιάτες. Στη συνέχεια έφτιαχνα και ραφτά παπούτσια, που ήταν μόδα τότε να τα φορούν οι γαμπροί για να διαβούν το κατώφλι της εκκλησίας. Υπάρχουν και σήμερα λίγοι μερακλήδες που επιμένουν ακόμα να παραγγέλνουν ξώραφα παπούτσια. Τους αρέσει και πληρώνουν γι' αυτό με ευχαρίστηση. Τα τελευταία χρόνια, όμως, τα έφερνα δύσκολα με αυτή τη δουλειά, επειδή βγήκαν τα βιομηχανικά παπούτσια και ανέβηκε πολύ η τιμή των δερμάτων. Από 30 δραχμές το κιλό που στοίχιζε παλιά το δέρμα, έφτασε τα 15 ευρώ και βάλε».

«Της πρότεινα να πάμε βόλτα στη λιμνοθάλασσα με τη γαΐτα (μικρή βάρκα με πανί). Δεν είχαμε μηχανές τότε, μόνο το πανί και το φλόκο (μικρότερο πανί στο μπροστινό μέρος της βάρκας). Ήταν μαϊστράλι (ελαφρύς βορειοδυτικός άνεμος), κάθισε στην πρύμνη και άρχισε να τραγουδάει με πολύ ωραία φωνή: Στην αμμουδιά τη μαγεμένη / μια ψαροπούλα αγκαλιασμένη / με τον καλό της τον ψαρά / μεθάει από χαρά / οι δυο τους έχουνε μεθύσει / μέσα στην πορφυρένια δύση…».

«Κάποτε ήρθε στο μαγαζί μου ένας δικαστικός που υπηρετούσε στο Ναύπλιο, αλλά δεν μου δήλωσε την ιδιότητά του. Για να μη χαλάσω μια βαφή που έφτιαχνα εκείνη τη στιγμή αναγκάστηκα να τον καθυστερήσω για λίγα λεπτά κι αυτός θύμωσε. Ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ο εισαγγελέας εφετών, μου είπε. Και τι με νοιάζει εμένα, εγώ είμαι ο εισαγγελέας των στιλβωτών, του απάντησα. Τον εντυπωσίασε η απάντησή μου γιατί ήταν υπερήφανη κι από εκείνη τη στιγμή έγινε πελάτης και φίλος μου».

«Γιατί φωτογραφίζεις συνέχεια, τι σ’ αρέσει εδώ; Σ’ αρέσουν τα βουνά; Φοβάσαι μήπως δεν βρεις αλλού τέτοια τσουκάρια (πέτρες) και βιάζεσαι μην τα χάσεις και δεν τα ξαναδείς; Γιατί είσαι βιαστικός, φοβάσαι την ερημιά; Εδώ άμα ρεκοβελάξεις θα σ’ ακούσουν κάνα δυο βουνά, ενώ άμα πάθεις τίποτα στην Αθήνα δεν θα σ’ ακούσει κανένας».

«Παλιότερα είχα δουλέψει μηχανικός σε μια εμπορική μπρατσέρα 150 τόνων. Τη λέγανε "Άγιος Σπυρίδων" και ανήκε στον Δημήτρη Μπινότση. Φόραγε ελληνική μηχανή μάρκας "Αξελός’" με 120 άλογα και κάναμε τη διαδρομή Ρόδος-Σύμη-Πειραιάς με οκτώ μίλια την ώρα. Ήταν αληθινό θαλασσινό σκάφος, ξύλινο, τριάντα μέτρα μακρύ».