Ετικέτα: Τέχνες

Τον Μάιο του 2004 η χώρα μας εκπροσωπήθηκε με μεγάλη επιτυχία στο διεθνές φεστιβάλ θεάτρου της Μαύρης Θάλασσας στην Τραπεζούντα της Τουρκίας. Συγκεκριμένα, την Ελλάδα εκπροσώπησε το σατυρικό δράμα οι «Ιχνευτές» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία του Δήμου Αβδελιώδη, το οποίο συμμετείχε στο φεστιβάλ υπό την αιγίδα της μη κερδοσκοπικής εταιρείας πολιτισμού anagnosis. Ήταν η πρώτη φορά που ελληνικό θεατρικό έργο συμμετέχει στο φεστιβάλ Τραπεζούντας, το οποίο έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε σημαντικό θεσμό.

«Κατεβάστε αμέσως τη φωτογραφική μηχανή γιατί απαγορεύεται η φωτογράφηση σ’ αυτόν τον χώρο». Ο τόνος της φωνής του φύλακα δεν σήκωνε αντιρρήσεις. Πριν από λίγη ώρα, όταν ποδοπατιόμασταν με τουρίστες από ολόκληρο τον κόσμο στο ισόγειο του ναού του Αγίου Μάρκου της Βενετίας, κανείς δεν μας εμπόδισε να φωτογραφίζουμε. Όταν, όμως, ανεβήκαμε στον εξώστη, όπου φυλάσσονται τα έργα τέχνης που αρπάχτηκαν από την Κωνσταντινούπολη το 1204, μετά την άλωσή της από τους σταυροφόρους, μας αντιμετώπισαν περίπου ως κακοποιούς.

Όταν χτυπάς την πόρτα ενός σπιτιού στην Κρήτη προβάλει ένα χαμογελαστό πρόσωπο που σου λέει: «Καλώς τον, βάλ’ του μια (τσικουδιά)». Η προσφορά της τσικουδιάς αποτελεί το προσκλητήριο για μια στενότερη προσέγγιση και επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Ειδικά αυτοί που συμμετέχουν στην τελετουργία παραγωγής του ποτού πετυχαίνουν ανώτερα επίπεδα συντροφικότητας.

«Η μεγαλύτερη ικανοποίηση για μένα εδώ στη Βενετία είναι όταν βλέπω να καθρεφτίζεται η χαρά στα πρόσωπα των νέων υποτρόφων του Ινστιτούτου, κάθε φορά που εντοπίζουν σε αρχεία και βιβλιοθήκες άγνωστα τεκμήρια που αφορούν στην ιστορική διαδρομή του ελληνισμού».

«Φοίτησα στο σχολείο για παιδιά με νοητική υστέρηση Θεοτόκος. Εκεί τέλειωσα το δημοτικό και τα εργαστήρια βιβλιοδεσίας και έμαθα να είμαι συνεπής στη δουλειά μου και να συνεργάζομαι καλά με τους συναδέλφους μου. Μετά ξεκίνησα μαθητεία στη βιβλιοθήκη ενός κρατικού ιδρύματος και μετά με έκαναν μόνιμο υπάλληλο. Από τότε μέχρι σήμερα είναι συνεχώς δίπλα μου οι άνθρωποι του σχολείου Θεοτόκος. Αυτοί με βοηθούν να λύσω προβλήματα που έχω στη δουλειά  μου, αλλά και στην προσωπική μου ζωή. Θα ήθελα να σας πω πόσο έχει αλλάξει η ζωή μου από τότε που άρχισα να δουλεύω. Έχω τα δικά μου χρήματα και μπορώ  να επιλέγω πώς θα τα χρησιμοποιήσω. Έχω τους φίλους μου και κανονίζω μαζί τους τι θα κάνω στον ελεύθερο χρόνο μου. Κάνω, δηλαδή, πράγματα και ζω όπως όλοι οι άνθρωποι. Ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου έδωσαν να δουλέψω. Έτσι απέδειξα πόσο καλά μπορώ να τα καταφέρω».

«Έχω γραμμένα δεκαπέντε βιβλία και άλλα τέσσερα που περιέχουν τα άρθρα μου σε εφημερίδες. Δεν τα βγάζω όλα στο εμπόριο, γιατί πόσα να πουλήσω, είκοσι, τριάντα; Αρκούμαι να τα δακτυλογραφώ και μετά να δίνω από ένα φωτοτυπημένο αντίγραφο σε κάθε παιδί μου και σε μερικούς φίλους».

«Σκάβω με πελέκι (γκασμά) την άσπα (θηραϊκή γη) και φτιάχνω υπόσκαφο για να διατηρώ τα κρασιά μου. Η θηραϊκή γη είναι συμπυκνωμένο χώμα που περιέχει και ελαφρόπετρα. Το πελέκι μοιάζει με κασμά αλλά και διαφέρει, μου το έφτιαξε ένας γύφτος (σιδηρουργός). Με τον σεισμό του 1956 δεν έπεσε κανένα υπόσκαφο, είναι ασφαλή και δροσερά. Στο γκαράζ του σπιτιού μου, που είναι από μπετόν, είχε προχθές 29 βαθμούς, ενώ στο υπόσκαφο 19».

«Πριν από λίγο καιρό με σύστη­σαν σε μία 70χρονη γυναί­κα. Μόλις έπιασε το χέρι μου για να με χαιρετήσει, είπε: Τι ωραίο δαχτυλίδι είναι αυτό που φοράς, μου αρέσει πολύ. Θα φορούσατε ένα τέτοιο δαχτυλίδι; τη ρώτησα. Οπωσ­δήποτε ναι, μου απάντησε. Συνήθως οι ηλικιωμένες γυναίκες φορούν μπρι­γιάν και χρυσά κοσμήματα, αυτή όμως είχε δυναμικό χαρακτήρα και την τράβηξε το δαχτυλίδι από τιτάνιο».

«Ξύπνησα ένα πρωί και βρήκα δίπλα στο μαξιλάρι μου μια μικρή φωτογραφική μηχανή, που μου χάρισε ένας θείος μου φωτογράφος. Βγήκα αμέσως στη γειτονιά και τράβηξα όλες τις φωτογραφίες. Θυμόμουν ότι δεν πρέπει να πάρει φως το φιλμ, γι’ αυτό τον λόγο κλείστηκα σε μια ντουλάπα και το ξεδίπλωσα, νομίζοντας ότι έτσι θα δω τις εικόνες. Δεν έβλεπα όμως στο σκοτάδι και άνοιξα λίγο την πόρτα της ντουλάπας, αλλά ούτε τότε τις είδα. Απογοητευμένος πήρα τον δρόμο για τον φωτογράφο της γειτονιάς, στο Ηράκλειο της Κρήτης. Του έδειξα το ξεδιπλωμένο φιλμ και εκείνος αντί να μου δώσει φωτογραφίες, μου έδωσε μια μούντζα. Επί χρόνια μού το χτύπαγε, πιο πολύ όταν έγινα γνωστός φωτογράφος».

«Ξεκίνησα με αφέλεια και ρομαντισμό. Νόμιζα ότι μέσω της μουσικής θα μοιραζόμουν με τους άλλους φιλία, πόνο και χαρά, αλλά απογοητεύτηκα. Μερικοί χρησιμοποι­ούν τη μουσική σαν όπλο και πολεμούν μεταξύ τους. Εμείς δεν έχουμε σχέση μ’ αυτά. Τραγουδάμε με τα μάτια κλει­στά και δεν κοιτάμε τις κάμερες, όταν αυτές στρέφονται επάνω μας».

«Από μικρή όταν έβλεπα ένα δέντρο ελιάς έφερνα στο μυαλό μου τα στεφάνια της αρχαιότητας. Πέρασαν πολλά χρόνια μέχρι το 2004, τότε που με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων, η Ακαδημία Αθηνών μού ζήτησε να φτιάξω δυο στεφανάκια γάμου από κλαδιά ελιάς. Ήθελαν να τα εντάξουν στην έκθεση με τίτλο "Ελιάς Εγκώμιο", που συνέδεε την ελιά με τη γέννηση, τον γάμο και τον θάνατο».

«Ρώτησα πιο είναι το πιο νότιο μέρος της Ευρώπης και μου είπαν η νότια Κρήτη. Έψαχνα να βρω έναν καλό τόπο για να ζήσω, που να κάνει ζέστη και να έχει ήλιο όλο τον χρόνο. Ονειρευόμουνα ένα σπίτι μακριά από πόλεις, που να έχει κοντά μια πηγή νερού και δέντρα. Στο πρώτο σπίτι που βρήκα δεν είχε ούτε ρεύμα, μόνο ένα τζάκι στη γωνιά. Για να ψήσω καφέ κάθε πρωί άναβα ξύλα, σιγά-σιγά όμως αγόρασα ένα πετρογκάζ από το μαγαζί του χωριού».

«Δεν είμαι αργυροχρυσοχόος, αλλά σκέτο αργυροχόος. Από μικρός δεν τα πήγαινα καλά με τα γράμματα, ήταν και το πολύ ξύλο που τρώγαμε από τους δασκάλους. Το 1971 κατέβηκα στην Αθήνα και μαθήτευσα επί δυόμισι χρόνια δίπλα σε έναν Γιαννιώτη τεχνίτη. Τον θυμάμαι να με συμβουλεύει: Bάλε 70% καλλιτεχνία και 30% παραγωγή. Είχε δίκιο, αν έβαζα 100% τέχνη δεν θα έβρισκα ούτε έναν αγοραστή τον χρόνο, ενώ αν έδινα  μεγαλύτερο βάρος στην παραγωγή δεν θα κρατούσα την τέχνη ζωντανή».

«Γεννήθηκα με την εισβολή στην Κύπρο. Τότε ήταν όλα μαύρα. Μεγάλωσα στο μπακάλικο του πατέρα μου στην Ίμβρο με τη ρωμαίικη ταυτότητα, ανάμεσα σε μπαχάρια, ξερές κόκκινες πιπεριές και μπάμιες περασμένες σε σχοινάκια». Ο μουσικός Στέλιος Μπερμπέρης ήρθε για μερικά χρόνια στην Ελλάδα για να σπουδάσει οικονομικά και να μαθητεύσει παραδοσιακή μουσική δίπλα στη Δόμνα Σαμίου. Μόλις τέλειωσε τις σπουδές του γύρισε πίσω στην Κωνσταντινούπολη.

«Για να κατανοήσεις μια τέχνη πρέπει να τη μελετήσεις από τις ρίζες της. Γι' αυτό ταξίδεψα πολλές φορές στο Θραψανό Ηρακλείου, που είναι το κέντρο των πιθαράδων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Πήγα και στις Μαργαρίτες Ρεθύμνου, όπου μαθήτευσα δίπλα στο Νικόλαο Καυγαλάκη, τον αποκαλούμενο Μαστοροκαυγαλάκη. Καλός τεχνίτης και άνθρωπος, ένα τον ρωτούσα και δέκα μου έλεγε. Σε άλλους ρωτάς ένα και σου λένε μισό. Εκπαιδεύτηκα και στο Χαροκοπιό, τα Βουνάρια και τους Κόμπους Κορώνης, δίπλα στον Γεώργιο Αγγελόπουλο. Εκεί φτιάχνουν πιθάρια με δικό τους μόνο χώμα και εντελώς πρωτόγονη τεχνική, καθώς δεν χρησιμοποιούν τροχό. Αντί να γυρίζει το πιθάρι γυρίζουν οι πιθαράδες γύρω απ’ αυτό».

«Νεαρός δούλεψα σε παραδοσιακό εργαστήριο ξυλογλυπτικής στο Παγκράτι της Αθήνας με καλό μισθό 20.000 δραχμές την βδομάδα, αλλά δεν κάθισα πάνω από έναν χρόνο, επειδή δεν δίνανε πολλή σημασία στις λεπτομέρειες. Έπιασα δουλειά σε ένα άλλο εργαστήριο στο Μετς με 6.000 τη βδομάδα, όπου δεν τους ξέφευγε η απρόσεκτη δουλειά. Προτίμησα να βγάζω λιγότερα και να μαθαίνω περισσότερα. Τα σημερινά παιδιά φτιάχνουν κάτι και θέλουνε να τα κονομήσουν αμέσως, δεν κοιτάνε να κλέψουν από την εμπειρία των άλλων».

«Δεν φοβάμαι καθόλου τη θάλασσα και ούτε μου περνάει από το μυαλό ότι μπορεί να πνιγώ. Αν δεν τη βλέπω έστω κι από μακριά με πιάνει κάτι σαν φοβία και νομίζω ότι πεθαίνω. Μια φορά με πήγαν στην Παναγία Σουμελά στη Μακεδονία και μετά βίας άντεξα στα βουνά και δεν τρελάθηκα. Μάλλον η Παναγία έβαλε το χέρι της και με έσωσε».

«Σπούδασα οικονομικά και είχα σαν όνειρο να ασχοληθώ με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, αλλά κατέληξα λογιστής σ’ ένα συνεταιρισμό υδραυλικών. Δεν μου άρεσε αυτή η δουλειά, ούτε και η Αθήνα, την οποία έψαχνα ευκαιρία να εγκαταλείψω. Δεν ένοιωθα ελεύθερος σ’ αυτή την πόλη, δεν μπορούσα να αφομοιώσω τις παραστάσεις και τα μηνύματα, ήμουν σαν χαμένος. Στα 28 χρόνια μου συνειδητοποίησα οριστικά ότι τα έχω πάρει όλα λάθος και αποφάσισα να μηδενίσω το κοντέρ. Τέρμα οι γνώσεις που είχα αποκτήσει μέχρι τότε, τέρμα και οι δουλειές που δεν έδιναν νόημα στη ζωή μου».

«Παίζω μουσική πολλές ώρες κάθε μέρα. Αρχίζω το πρωί με το βιολί και μετά συνεχίζω με το πιάνο. Το καλοκαίρι σταματάω λίγο για να κάνω μπάνιο στη θάλασσα και μετά πάλι βιολί». Ο Αντώνης Πρέκας, από το Εμπορειό της Σαντορίνης, είναι γιος του φημισμένου λαουτιέρη Κυριάκου και εγγονός του σπουδαίου βιολιτζή Αντώνη.

«Τα σπίτια εδώ συναγωνίζονται ποιο έχει τις ομορφότερες ζωγραφιές στην πρόσοψή του. Τις φτιάχνουμε ξύνοντας τον τοίχο, γι’ αυτό και τα λέμε ξυστά. Υπάρχουν ειδικοί μαστόροι σοβατζήδες που κάνουν αυτή τη δουλειά και έχουν άμιλλα μεταξύ τους. Δεν έχουν όλοι το ίδιο ταλέ­ντο, αλλά έχουν την ίδια αγάπη για την τέχνη».